Selectief mutisme is een psychische aandoening die vaak voorkomt bij kinderen, maar ook bij volwassenen kan optreden. Het wordt gekarakteriseerd door een aanhoudend onvermogen om in bepaalde sociale situaties te spreken, ondanks dat het je wel lukt om in andere contexten (zoals thuis of met vrienden) kunt praten. Deze stoornis is geen kwestie van een gebrek aan verlangen om te spreken, maar eerder een onvermogen om dit te doen als gevolg van angst of andere psychologische factoren.
Werking bij selectief mutisme
Er zijn verschillende mechanismen en oorzaken die betrokken kunnen zijn bij selectief mutisme. Hieronder leg ik uit hoe het werkt en wat de onderliggende processen kunnen zijn:
Angst en Sociale Fobie: Het belangrijkste kenmerk van selectief mutisme is vaak een intense angst in sociale situaties. Dit kan leiden tot totale stiltes of het onvermogen om te spreken, zelfs wanneer het je op andere momenten normaal wel lukt. Dit is vaak te vergelijken met sociale fobie, waar de angst om beoordeeld te worden door anderen of het idee dat er iets verkeerd gezegd kan worden, zo groot is dat de persoon zich terugtrekt en niet kan spreken.
In veel gevallen is er een onderliggende angst voor afwijzing of het maken van fouten in sociale interacties. Dit kan er toe leiden dat de persoon zich onveilig voelt om te spreken in bepaalde situaties.
Verlies van controle: Het kan voelen alsof je geen controle hebt over het vermogen om te spreken in sociale situaties. Dit kan bijzonder verwarrend zijn voor zowel jezelf als je omgeving, vooral omdat het je in andere situaties wel lukt om te praten. De angst kan zo sterk zijn dat het lichaam fysieke reacties vertoont, zoals een verhoogde hartslag of zweten, wat de angst alleen maar versterkt.
Sociale isolatie: Aangezien mensen met selectief mutisme vaak niet in bepaalde situaties spreken (zoals op school of bij sociale evenementen), kan dit leiden tot gevoelens van isolatie en moeite om verbinding te maken met anderen. Dit kan je sociale ontwikkeling belemmeren, omdat je jezelf niet in staat voelt om te communiceren of deel te nemen aan gesprekken.
Non-verbale communicatie: Mensen met selectief mutisme gebruiken vaak non-verbale manieren van communicatie, zoals gebaren, oogcontact, en schriftelijke communicatie, om met anderen in contact te komen. Dit kan tijdelijk effectief zijn, maar helpt hen niet om echt deel te nemen aan het gesprek of de sociale situatie op dezelfde manier als anderen.
Versterking door omgeving: In sommige gevallen kunnen ouders of andere volwassenen onbewust de mutisme versterken door overbezorgdheid of door het toestaan dat het kind of de volwassene zich voortdurend terugtrekt in sociale situaties zonder hen uit te dagen om te spreken. Dit kan de angst verder versterken, omdat het individu niet leert om de angst te confronteren en te overwinnen.
Oorzaken van selectief mutisme
De exacte oorzaak van selectief mutisme is niet altijd duidelijk, maar er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening:
Genetische aanleg: Er is een sterke aanwijzing dat selectief mutisme in sommige gevallen erfelijk kan zijn. Kinderen met ouders of familieleden die angststoornissen of sociale fobie hebben, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van selectief mutisme.
Omgevingsfactoren: Traumatische gebeurtenissen, veranderingen in het leven (zoals verhuizingen of echtscheidingen), of moeilijke sociale omstandigheden kunnen bijdragen aan het ontstaan van selectief mutisme. Dit kan de angst bij een kind versterken, wat zich uit in het onvermogen om te spreken in nieuwe of onbekende sociale situaties.
Temperament: Kinderen met een verlegen of teruggetrokken temperament hebben mogelijk een verhoogd risico om selectief mutisme te ontwikkelen, vooral als ze in angstige of stressvolle situaties terechtkomen.
Sociale angst: Kinderen of volwassenen met een bestaande sociale angststoornis kunnen zich minder veilig voelen in sociale interacties en kunnen zich uit deze situaties terugtrekken door te zwijgen.
Selectief mutisme is een complexe stoornis die vaak voortkomt uit intense sociale angst en gevoelens van onveiligheid in bepaalde situaties. Het is geen keuze om niet te spreken, maar eerder een reactie op angst. Behandeling kan effectief zijn, vooral als het op tijd wordt aangepakt met een combinatie van therapieën en ouderondersteuning.
Heb je specifieke vragen over selectief mutisme of zoek je meer informatie over een bepaalde behandelingsaanpak? Neem dan gerust contact op!
Comments